Objawy depresji u dzieci i młodzieży
Objawy depresji można obserwować już u małych dzieci, choć bywają one mylące – maluchy skarżą się na bóle brzucha, bóle głowy – ich depresja ukrywa się pod postacią objawów somatycznych. Jeśli dochodzi brak zainteresowania zabawą, rezygnacja z form spędzania czasu, które zwykle sprawiały radość, opiekunowie powinni być czujni. Depresja u małych dzieci jest bowiem „zamaskowana” objawami płynącymi z ciała i często kojarzy się z innymi problemami.
U starszych dzieci depresja również objawia się w sposób nietypowy: te w wieku szkolnym stają się drażliwe, szybko się smucą, ich nastój błyskawicznie się zmienia, a negatywne emocje pozostają w nich na długo. Płacz lub kłótnie mogą wywołać zwykłe prośby o posprzątanie pokoju czy zmianę ubrania. Podobne zachowania można obserwować w szkole: drobna krytyczna uwaga, niepowodzenie w nauce wywołują silne reakcje emocjonalne.
W przypadku nastolatków diagnoza jest szczególnie trudna, ponieważ część objawów depresji: wycofanie się z aktywności, utrata zainteresowań, problemy ze snem, brak motywacji do działania – to zachowania pojawiające się u większości nastolatków, wynikające ze specyfiki okresu dorastania. U nastolatków chorujących na depresję objawy, które wysuwają się na pierwszy plan mogą różnić się od tych, które najczęściej występują u dorosłych (smutek, obniżony nastrój). Często najbardziej widoczne jest rozdrażnienie, napady złości, wrogość.
Jak rozpoznać depresję u swojego dziecka/ucznia?
Rodzice i nauczyciele powinni opierać się na obserwacji zmian w zachowaniu, w charakterze relacji z kolegami, w poziomie szkolnych osiągnięć, w natężeniu szkolnych aktywności.
Aby dostrzec sygnały ostrzegawcze, ważna jest znajomość dziecka/ucznia i towarzyszenie mu w rozwoju.
Szczególną uwagę powinny zwrócić:
- chwiejność nastroju, drażliwość, impulsywność, pobudzenie psychoruchowe,
- obniżony nastrój, niechęć do aktywności, które wcześniej sprawiały radość,
- wycofanie się z relacji z rówieśnikami i rodziną, brak energii, bezczynność,
- pogorszenie się ocen,
- rezygnacja z zajęć pozalekcyjnych,
- zaburzenia snu: bezsenność lub nadmierna senność,
- zmiana apetytu – jego brak, chudnięcie lub przeciwnie – objadanie się,
- obniżenie samooceny, poczucie winy, krytycyzm wobec siebie,
- postrzeganie przyszłych wydarzeń jako negatywnych,
- zaniechanie dbałości o wygląd,
- nasilone skargi na dolegliwości fizyczne (bóle głowy, bóle brzucha),
- autoagresja, samookaleczanie się, odurzanie się (alkohol, leki, narkotyki),
- zainteresowanie tematyką śmierci i samobójstw.
Jeśli u dziecka zauważamy większość powyższych, niepokojących objawów, które utrzymują się powyżej dwóch tygodni – należy zasięgnąć porady specjalisty: psychologa dziecięcego, psychiatry dziecięcego.
Samookalecznie i myśli samobójcze zawsze powinny zapalić czerwoną lampkę! W takich sytuacja od razu idziemy z dzieckiem do psychiatry. Możemy nawet pojechać prosto do szpitala.
Przyczyny depresji u dzieci i młodzieży
Ciężko jest wskazać jedną, konkretną przyczynę choroby. Bardzo często do jej pojawienia się prowadzi wiele przyczyn. Na rozwój depresji u dzieci i młodzieży mają wpływ czynniki:
- Biologiczne, związane z uwarunkowaniami genetycznymi.
Oznacza to, że ryzyko zachorowania rośnie wraz z pojawieniem się zaburzeń u innych członków rodzinny.
- Psychologiczne, związane z osobowością dziecka, czyli występowanie trudności w radzeniu sobie ze stresem, niska samoocena czy słabe umiejętności w kontaktach społecznych.
- Środowiskowe, czyli kondycja najbliższego otoczenia dziecka.
Chodzi tu o zdarzenia w życiu rodzinnym takie jak rozwód, przemoc czy uzależnienie rodzica, jak również trudne relacje z rówieśnikami (osamotnienie, rywalizacja).
Jak wygląda leczenie depresji u dzieci i młodzieży?
Aby skutecznie działać w sytuacji problemów emocjonalnych dziecka potrzeba zbudować dobrą relację, mieć gotowość do szczerej rozmowy z młodym człowiekiem. Ważny jest szacunek, respektowanie wspólnie ustalonych zasad, uniknie zbędnej krytyki. Dzieci potrzebują poświęcenia im uwagi, zainteresowania. Problemy młodzieży w postaci słabych ocen, wagarów, konfliktów w grupie rówieśniczej powinny być zawsze traktowane jako sygnał większych, osobistych trudności.
Zdiagnozowanie depresji u młodego człowieka to początek pracy nad powrotem do zdrowia. Najskuteczniejszym sposobem postępowania w przypadku diagnozy depresji jest psychoterapia, niekiedy wymagane jest włączenie farmakoterapii. O włączeniu leków, ich odstawieniu czy zmniejszeniu dawki każdorazowo decyduje lekarz psychiatra.
Depresja to bardzo trudne zaburzenie, mogące prowadzić do samobójczej śmierci pacjenta, dlatego nie wolno lekceważyć objawów choroby, a dziecko musi bezwzględnie uzyskać specjalistyczną pomoc. Podczas leczenia i terapii niezbędna jest ścisła współpraca rodziców z nauczycielami, bowiem w tych dwóch środowiskach funkcjonuje i przechodzi swoją terapię dziecko/uczeń. Pomoc psychologiczna – psychoterapia w przypadku depresji może przybierać różne formy. Najczęściej jest to terapia indywidualna, gdzie młody człowiek uczy się rozpoznawać, nazywać swoje problemy, poznaje nowe sposoby funkcjonowania, nabywa umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami.
Korzystając z terapii indywidualnej dziecko często dostaje propozycję uczestniczenia w terapii grupowej. To spotkania, w których uczestniczy jednocześnie kilka osób w podobnym wieku, doświadczających podobnych trudności. Często u podstaw problemów emocjonalnych młodzieży leżą trudności ze znalezieniem swojego miejsca w grupie rówieśniczej. Terapeutyczne spotkania grupowe mają na celu m. in. poprawę stosunków z rówieśnikami, naukę zdolności komunikowania się i tworzenia relacji.
W trakcie terapii dziecka często zauważa się potrzebę wsparcia innych członków rodziny i wówczas pada propozycja terapii rodzinnej. Zdarza się, że opiekunowie muszą przyjrzeć się także swojemu funkcjonowaniu w relacji z dzieckiem oraz ze sobą nawzajem.
Zapraszamy również do obejrzenia filmu, który ma na celu zwrócenie uwagi na problem depresji wśród nastolatków oraz uwrażliwienie na subtelne sygnały, które wysyła nastolatek z depresją – pokazanie, że z pozoru wszystko może wyglądać normalnie, a w środku dziecko przeżywać kryzys.
Próba samobójcza nastolatka to kryzys świata dorosłych. Bądźmy uważni i czujni, bo nasze dzieci wysyłają do nas konkretne sygnały.
„ZNIKAJĄCE DZIECI, NASTOLETNIA DEPRESJA”
https://www.youtube.com/watch?v=gAdMVDVWYlQ
Materiał opracowany przez
Specjalistów SOW w Puławach
